Łosie - Zagroda Maziarska. Beskid Niski

 Łosie to wieś oddalona od "mojego" Wapiennego o 25 kilometrów, w sam raz na przedpołudniowy wypad. Dlaczego Łosie? Bo w tej miejscowości znajduje się Zagroda Maziarska. Kim byli maziarze? Czym się zajmowali? Na te pytania znalazłam odpowiedź w czasie wizyty w tym ciekawym miejscu. Dowiedziałam się również wielu ciekawych rzeczy o Łemkach, ich korzeniach i życiu.  

"Zagroda Maziarska jest jedynym na świecie muzeum, którego działalność skupia się na prezentowaniu tradycyjnych form spedycji i dystrybucji produktów ropopochodnych. Położona w centrum wsi Łosie (łem. Лося), stanowi fragment dawnej, zabytkowej zabudowy wsi, słynącej niegdyś z wyrobu i handlu mazią używaną powszechnie do smarowania drewnianych osi wozów." ( źródło: https://skansenova.pl/zagroda-maziarska-w-losiu.html)

 Skansen powstał dzięki staraniom łemkowskich działaczy kultury, a ekspozycja stała dotycząca maziarstwa została naukowo opracowana i zaprojektowana przez etnografa Marię Brylak-Załuską. 
W skład zagrody wchodzą:  chałupa, wolnostojący budynek gospodarczy (stajnia z wozownią) oraz spichlerz.
Jedynym obiektem który "dodano" do oryginalnych zabudowań na terenie skansenu, jest chyża z 1928 roku, która została przeniesiona do Łosi z nieodległego Bartnego. Znajduje się  w niej sala, w której prowadzone są warsztaty, kasa, zaplecze socjalne.

Chyża z Bartnego - Zagroda Maziarzy

Znajdziemy tu również niewielki kącik - czytelnię, w której można zapoznać się z wydawnictwami o tematyce łemkowskiej. Niektóre tytuły można tutaj kupić.

Kącik z książkami - Zagroda Maziarzy

Po Zagrodzie Maziarzy oprowadzała nas niezwykle sympatyczna pani, która posiada rozległą wiedzę o Łemkach, ich życiu oraz zwyczajach i bardzo interesująco opowiedziała nam o zawodzie, który już wyginął.

Pierwszym odwiedzonym przez nas obiektem był spichlerz- w nim zgromadzono głównie sprzęty wykorzystywane w gospodarstwie.

Spichlerz - Zagroda Maziarska

Zabudowa w Łosiu różniła się od innych łemkowskich wsi. Ponieważ mieszkańcy wsi, dzięki maziarstwu byli zamożni, niewiele było tu długich zagród jednobudynkowch – mieszczących pod jednym dachem część mieszkalną i pomieszczenia gospodarcze.
W Łosiu końca XIX wieku budowano wygodne domy mieszkalne i wolno stojące zabudowania gospodarcze i takie zabudowania znajdują się w Zagrodzie Maziarskiej.

Chyża z Łosi - Zagroda Maziarska

Znajdujący się tu budynek mieszkalny podzielono na dwa pomieszczenia. Najważniejsze z nich to serce każdego domu - kuchnia, w której toczyło się codzienne życie.
Teraz zgromadzono tu liczne sprzęty codziennego użytku, drewniane łyżki, gliniane garnki itp. Znajdziemy tutaj też plansze, na których zobaczymy między innymi tradycyjne łemkowskie stroje.

Kuchnia w chyży - Zagroda Maziarska

Centralne miejsce w każdej chyży zajmował piec z zapieckiem.

Kuchnia w chyży - Zagroda Maziarska

W kuchni prezentowane są także eksponaty związane z produktami, którymi handlowali maziarze. Były to pierwotnie produkty otrzymywane w procesie suchej destylacji węgla, a później substancje otrzymywane z ropy naftowej występującej na tym terenie.
W drugiej izbie znajduje się ekspozycja prezentująca zawód maziarza, polegający na handlu. Maziarze z Łosi na wozach konnych, załadowanych atrakcyjnym towarem, docierali nie tylko w do okolicznych wsi i miasteczek, ale także w odległe zakątki Europy od Litwy i Estonii po Rumunię!

Zagroda Maziarska

"W Łosiach prawie wszyscy mężczyźni trudnili się tym fachem. W 1935 roku w drogę wyruszyło 335 maziarzy! Po II wojnie światowej wskutek wysiedleń w ramach akcji „Wisła”, handel się załamał. W latach powojennych handlowało jeszcze kilkunastu maziarzy z Łosia. Ostatni maziarz wyruszył w trasę w latach 70. XX wieku."
(źródło: https://www.muzeum.gorlice.pl/oddzialy-muzeum/zagroda-maziarska-w-losiu-filia-cerkiew-w-bartnem/qzagroda-maziarskaq-w-osiu-z-fili-cerkiew-w-bartnem)
W budynku gospodarczym znajdują się oryginalne wozy maziarskie, w tym  wóz Dymitra Kareła, jednego z ostatnich maziarzy z Łosia.

Wóz Dymitra Kareła - Zagroda Maziarska

Zagroda oferuje szeroki wachlarz warsztatów i lekcji muzealnych. Organizowane są w niej wystawy, spotkania oraz imprezy plenerowe, z których największą popularnością cieszy się sierpniowe „Święto Maziarzy”, na które już zostaliśmy zaproszeni. Zaproszenie podaję dalej, bo naprawdę warto zajrzeć do Łosi, do Zagrody Maziarskiej :)

I jeszcze jedno. Zagroda sąsiaduje z piękną drewnianą cerkwią greckokatolicką pw. Narodzenia Bogarodzicy z 1810 r.

Cerkiew - Łosie